Nhà đất là loại tài sản có giá trị lớn, nên bất cứ ai cũng rất cân nhắc khi mua nhà. Nhưng đôi khi vì một lý do nào đó mà nhiều người dân vẫn phải chấp nhận việc mua nhà chỉ qua giấy tay, không chuyển giao sổ hồng/sổ đỏ. Và tất nhiên, nếu dẫn tới tranh chấp đến mức phải ra tòa, rất có thể người mua phải ra về tay trắng.
Dành dụm tiền mất khá nhiều năm, nên nếu có thể mua được một mảnh đất, căn nhà, dù là làm giấy viết tay thì chúng ta cũng nên xem xét. Tuy nhiên, vì sự mua bán này là chưa tuân thủ đúng luật định, nên sẽ không có công chứng, chứng thực và người mua nhà phải chuẩn bị sẵn tinh thần để chấp nhận sự thật “đắng lòng” có thể “lộ ra” bất cứ lúc nào. Dưới đây là những sự thật bạn buộc chấp nhận khi quyết định mua nhà giấy tay:
Thứ nhất, khi xảy ra tranh chấp đến mức ra tòa, tòa chắc chắn sẽ tuyên hợp đồng mua bán nhà đất của hai bên là vô hiệu, người mua trả lại nhà đất, người bán trả lại tiền. Trong tình hình giá cả bất động sản tăng theo từng giờ như hiện nay, với giá trị mảnh đất, căn nhà mà bạn đã mua vào thời điểm đó, nay nếu nhận lại tiền bạn chỉ mua được diện tích nhà, đất bằng một phần nhỏ mảnh đất, căn nhà ngày xưa. Vì vậy, ngoài việc mỏi mệt với kiện tụng, nhiều khi người mua còn có thể bị mất trắng.
Những trường hợp mua bán trao tay không hiếm và khi ra toà, người mua vẫn luôn ở thế yếu. Thực tế, nhiều vụ khi bản án đã có hiệu lực, người mua phải trả lại nhà đất nhưng nếu họ không tự nguyện, còn bị cưỡng chế thi hành án và phải trả các khoản chi phí phục vụ cho việc cưỡng chế. Thậm chí, có người mua phải chờ người đã bán nhà đất cho mình bán được căn nhà, mảnh đất đã bị hoàn trả đó thì họ mới nhận lại được số tiền đã bỏ ra mua nhà đất trước đây.
Thứ hai, nếu người dân ít hiểu biết hoặc chủ quan thì việc mua bán trao tay rất dễ “dính” vào hiện tượng lừa đảo diễn ra ngày càng nghiêm trọng. Chẳng hạn: một mảnh đất, một ngôi nhà có thể bị bán cho nhiều người.
Thứ ba, những căn nhà có giá vừa phải, phù hợp với nhu cầu của người có nhu nhập thấp thường rơi vào trường hợp mua bán bằng giấy tay. Và việc mua bất động sản không có giấy chứng nhận chủ quyền tất yếu phải đánh đổi bằng những rủi ro, điển hình là nếu đất đai nằm trong diện giải tỏa, quy hoạch. Rất nhiều người không có may mắn “cắm chốt” lâu dài mà chỉ ở được vài năm là phải giải tỏa, thậm chí giải tỏa trắng, dành chỗ cho các công trình công cộng, dự án chung cư.
Thứ tư, người dân mua nhà giấy tay, nhất là mua phải đất lấn chiếm kênh rạch, lấn chiếm đất công… thì con đường hợp thức hóa nhà đất sẽ rơi vào ngõ cụt. Chính quyền cũng không thể linh hoạt áp dụng bất cứ chính sách pháp luật nào để giải quyết khi xảy ra giải tỏa.
Thứ năm, những căn nhà chỉ có hợp đồng mua bán giấy tay thì nếu có cải tạo, sửa chữa, xây mới cũng là không phép, nếu chính quyền phát hiện ra sẽ buộc phải tháo dỡ. Hơn nữa, do nhà đất không có sổ hồng/sổ đỏ, nên không thể thế chấp để vay vốn ngân hàng, giảm sự linh hoạt, hiệu quả trong việc sử dụng tài sản.
Tóm lại, nhà chỉ có giấy tờ viết tay là một hạn chế, nên gia chủ thường sẽ làm an lòng người mua bằng cách nhờ người thân hoặc hàng xóm làm chứng ký tên, và làm căn nhà hấp dẫn hơn bằng cách bớt cho vài triệu đồng. Dù biết sẽ gặp nhiều rủi ro, nhưng do tài chính eo hẹp, lại thêm nhu cầu cấp bách về nhà ở nên nhiều người dân đồng ý mua. Và nếu bạn cũng đang quan ngại về tình huống nếu mua nhà giấy tay nằm trong diện giải tỏa, quy hoạch hoặc có thể bị tranh chấp thì hậu quả sẽ ra sao, câu trả lời muôn thủa chỉ có một, đó là: phải chịu rủi ro.
Có một căn nhà vừa vặn với túi tiền eo hẹp, sẽ không phải mất tiền thuê hàng tháng là đáng mừng rồi. Do đó, để đảm bảo quyền lợi hợp pháp, tránh thiệt hại khi có tranh chấp, giải tỏa thì tốt hơn cả, người mua nên giao dịch với người chủ đã có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà.
